SU SES ISI YANGIN YALITIMI
ANAHTAR TESLİM EV YENİLEME
İzolasyon Sözlüğü
YANGIN YALITIMI
1. YANGIN YALITIMI NEDİR?
Yangınlar sonucunda meydana gelebilecek can ve mal kayıplarını en aza indirmek için yapılarda gerçekleştirilen uygulamalara yangın yalıtımı denir. Yangının olusması için yangın üçgeni olarak adlandırılan üç unsur yeterlidir;
yanıcı madde, oksijen ve ısı kaynagı.
Evlerdeki her tür mobilya, perde, duvar kâgıdı gibi esyaların tümü yanıcıdır. Yangınlar için gereken oksijen ise havada bulunur. Sönmemis bir sigara, elektrik kontagı, günes ısınları, soba ve ocak gibi ısı kaynakları, bazı kimyasal tepkimeler ve sürtünmeye baglı olarak ortaya çıkan ısılar ile yanıcı maddelerin herhangi bir sekilde tutusma sıcaklıgına gelmesi yangının baslamasına neden olur.
Yangından korunma denildiginde bugün birçok kisinin aklına, yangın söndürme sistemleri ve duman detektörleri gibi uyarı sistemleri geliyor. Aktif koruma sistemleri olarak adlandırılan bu sistemler yangın güvenliginde önemli bir rol oynamasına karsın, yangının baslamasından sonra devreye girer ve mekanik arıza gibi çesitli nedenler ile islevlerini tam olarak yerine getiremeyebilirler. Bu nedenle; aktif önlemlerin dısında yangının ve zararlı etkilerinin, bina içinde ve komsu binalara yayılmasını yavaslatacak, kisilerin yangın mahalinden güvenli bir sekilde tahliye edilmesine olanak saglayacak yapısal önlemler alınmalıdır.
2. YANGIN YALITIMININ AVANTAJLARI
2.1. Yangın Yalıtımı Can Güvenliği Sağlar
Yangınlarda can kayıplarının önemli bölümü, yanma sırasında ortaya çıkan dumandan ve bu dumanın içindeki gazlardan kaynaklanır. Hidrojen–siyanür, karbondioksit, karbon monoksit ve karbon-sülfür başlıca zehirleyici gazlardır. Bu zehirli gazlar solunduğunda kana karışarak insanı zehirler. Belirli bir süre dumana maruz kalarak zehirli gazları soluyan insanlar hayatını kaybeder. Duman içerisinde zehirli gazların dışında boğucu, tahriş edici veya göz yaşartıcı etkiye sahip başka gazlar da bulunabilir. Bu gazlar öldürücü olabildiği gibi, göz yaşartma gibi etkileriyle kaçış alanı bulmayı zorlaştırarak insan hayatını tehdit edebilir. Amonyak, hidroklorik asit ve kükürt dioksit gibi gazlar tahriş edici etkileri ile insanların sağlığına kalıcı veya geçici zararlar verebilir.
Zehirli Gazlar Tehlike sınırı (ppm)
Karbon monoksit 50–100
Formaldehit 2
Formikasit 5
Metil alkol 200
Asetik asit 10
Hidrojen klorür 5
Hidrojen siyanür 10
Azot oksitler 5
Kükürt dioksit 5
Kükürtlü oksijen 10
İnsanların yangından zarar görmemesi için yangın yalıtımı önlemleri; uyarı, acil durum aydınlatması, çıkış ve yönlendirme işaretleri, duman tahliye sistemleri, yangın damperleri gibi pek çok aktif önlemler ile birlikte tasarlanmalıdır.
2.2. Yangın Yalıtımı Mal Kayıplarını Azaltır
Yangının yayılması neticesinde mal kayıpları da artar. Yanma reaksiyonu neticesinde açığa çıkan ısı; ortamın sıcaklığını artırarak aynı yapı içerisindeki veya yakınındaki farklı yapılardaki yanıcı malzemelerin tutuşma sıcaklığına gelmelerini sağlayarak yangının yayılmasına neden olur.
Yangın yalıtımı yapılarak; yapı malzemelerinde sıcaklık yükselmesi yavaşlatılır ve hem yapının içerisindeki kişilerin yapıyı terk etmeleri hem de söndürme ekiplerinin yangını kontrol altına almaları için süre kazandırılır.
Yangınlarda meydana gelen mal kayıplarının azaltılması için yangının yayılmadan kontrol altına alınması gerekir. Yangının yayılımı; yapı içerisinde yangın dayanımlı bölümlerin oluşturulması ile yavaşlatılır. Yangın yalıtım malzemeleri ile oluşturulan bu dirençli bölümler ile belirli sürelerde yangının yayılımı sınırlandırılarak; itfaiye ekiplerinin yangın büyümeden müdahale edebilmeleri için zaman kazandırılır. Dolayısıyla mal kayıpları yangın yalıtımı ile azaltılmış olur. Ayrıca, yangının katlar arasında ve komşu binalara yayılarak can ve mal kaybının artmaması için dış cephelerde yangın yalıtımı önlemleri alınır. Yangın yalıtımı yapılmamış binalarda yangının çok hızlı bir sekilde büyümesi sonucu olusan ısı nedeniyle, itfaiye ekiplerinin yangına müdahale edememesi, yapıyı tamamen kullanılmaz hale getirebilir.
3. YANGIN YALITIM MALZEMELERİ
I. Yapı Yalıtımı
Duvar, Döşeme, Çatı Uygulamaları:
Camyünü, taşyünü, alçı panolar, lifli çimento panolar, seramik yünü, perlit, vermikülit, cam köpüğü, kalsiyum silikat, özel mastikler, ısı ile genleşen özel boyalar, özel kapı ve cam fitilleri vb.
II. Yangın Camları - Yangın Dayanımlı Camlar
E Sınıfı Camlamalar; yangın alevi ve yangın sırasında ortaya çıkan gaz ve dumanın geçişini kırıldıktan sonra dağılmayarak belli bir süre ertelerler. Yangın ısısının geçişini engelleyemezler (telli buzlu, telli polisajlı camlar, borosilikat camlar).
El Sınıfı Camlamalar; yangın alevi ve dumanına ek olarak yangın ısısının geçişini geciktirirler. Özel dolgulu çok katmanlı olan bu camların yaklaşık 120°C sıcaklığa kadar saydam kalan ara dolguları, yangın ısısı karşısında köpürerek genleşir ve opaklaşır.
III. Teknik (Endüstriyel) Yalıtım
Camyünü, taşyünü, alçı panolar, vermikülit, perlit, kalsiyum silikat, cam köpüğü vb.
YALITIM TERİMLERi SÖZLÜĞÜ
A- B- C- Ç- D- E- F- G- H- I- İ- J- K- L- M- N- O- Ö- P- R- S- Ş- T- U- Ü- V- Y- Z
-A-
APP : Açılımı Ataktik Poli Propilen olan ve polipropilen üretiminde yan ürün olarak çıkan bir çeşit polimer. Plastomerik bitüm üretiminde hammadde olarak kullanılır.
Astar (primer): Zemini temizleyerek daha iyi bir yapışma sağlamak amacıyla su yalıtımı yapılmadan önce su yalıtım örtüsünün uygulanacağı yere sürülen, su veya solvent bazlı sıvı malzeme.
Ayırıcı tabaka : Su yalıtım örtülerini üzerlerine konduğunda kendilerinden farklı ısıl uzama değerlerine sahip malzemelerin vereceği zararlardan korumak için araya serbest şekilde yayılan tabaka.
başa dön
-B-
Bitüm (bitumen): Ham petrolun doğal çökmesiyle veya rafinerilerde damıtılması yolu ile elde edilen hidrokarbon bileşimli rengi koyu kahverengi ile siyah arası değişen katı, yarı katı veya sıvı hallerde bulunabilen bir maddedir. Genelde penetrasyon değerine göre sınıflandırılır.
Boyut kararlılığı (dimensional stability): Ürün boyutlarının sıcak soğuk farklılıklarına karşı ilk boyutuna göre uzama veya kısalma oranını belirler. Üründe kullanılan taşıyıcı tipi ve kalitesi ile alakalıdır.
Bindirmeli ek yeri : Birbirinin peşi sıra (boyuna) ve yan yana (enine) konmuş su yalıtım örtülerinin su geçirimsiz bir katman oluşturması için birbirlerini üstüne bindirilerek yapıştırıldıkları kısım. Boyuna bindirmeler 15 cm, enine bindirmeler 10 cm olmalıdır.
Buhar kesici : Su buharının TS 825 standardı uyarınca hesaplanan ve izin verilen miktarda geçmesine olanak sağlayan tabaka.
Buhar dengeleyici : Isı yalıtım katmanı içindeki su buharının yoğunlaşması ile ortaya çıkan suyun, kururken buharlaşması sürecinde oluşacak basıncı çatı geneline yaymak için şeritsel veya noktasal yapıştırma metodu ile ısı yalıtımı üzerine yapıştırılan ilk kat su yalıtım örtüsü.
Bağıl Nem:Havadaki su buharı kısmi basıncının, aynı sıcaklıkta doymuş havadaki su buharı kısmi basıncına oranıdır.
Buhar Basıncı:Su buharının nemli hava içindeki kısmi basıncıdır. Nemli hava, su buharı ve kuru havadan oluşur. Dalton yasasına göre P, toplam basıncı, Pb su buharının kısmi basıncı Ph kuru hava basıncını ve Pd aynı sıcaklıktaki doyma basıncını gösterir.
Buhar Kesici:Yapı elemanı içinde yayılan su buharını kesen aşırı yoğun malzeme tabakalarıdır. Su buharını tamamen kesmek imkansızdır, su buharını yapı elemanlarının sıcak bölgelerinde durdurmak gerekir.
-C-
Cam tülü (fibrocam) (fiberglass felt): Rastgele yönlendirilmiş ve eşit dağıtılmış cam liflerinin kimyasal bağlayıcı ile birleştirilmesinden oluşan düz örtü. Takviyeli veya takviyesiz olabilir.
-Ç-
Çiğ Noktası: Havanın verilen bir nem oranı için yoğuşmaya veya doyma sıcaklığı, çiğ noktası olarak adlandırılır. Doymuş havada sıcaklık, çiğ noktasının altına düştüğü zaman yoğuşma meydana gelir. Çiğ noktası sıcaklığı, su buharının yoğuşmaya başladığı noktadır.
-D-
Düşük sıcaklıkta esneklik (flexibility at low temperature): (Bkz. Soğukta bükülme değeri)
Difüzyon Direnci:Kuru malzemelerde sıcaklığa bağlı olmayan bir madde sabitesi olup, belli bir nem değeri olan malzemelerde nem köprüsünün etkisini taşır.
-E-
Elastomerik bitüm : Termo-plastik kauçuklar ile modifiye edilen bitüm.
Eğimli çatı : Eğimi % 5'ten büyük olan çatı.
-I-
Isı İletim Direnci:L kalınlığındaki bir cismin iki yüzü arasındaki sıcaklık farkı 1 oC olduğu zaman yüzeyin ısı geçişine karşı gösterdiği dirençtir. Birim m² K/W olarak verilir.
Isı İletim Katsayısı:Isı iletim katsayısı birim kalınlıkta sıcaklık artışı için iletilen ısı transfer hızıdır ve yalıtım malzemelerinin özelliklerine göre değerleri değişmektedir. Isı iletim katsayısı k harfi ile gösterilir. Ve birimi W/mK dir.
Isıl Geçirgenlik:Bir yapı bileşeninin birbirine paralel yüzeyleri arasındaki sıcaklık farkı 1 oC olduğu zaman, birim zamanda, birim kalınlıkta ve birim alanda, yüzeylere dik yönden gelen ısı miktarıdır ve birimi W/m² K dir.
Isıl Geçirgenlik Direnci:Isıl geçirgenliğin matematiksel tersidir. L kalınlığındaki bir cismin iki yüzü arasındaki sıcaklık farkı 1 oC olduğu zaman, birim yüzeyin ısı geçişine karşı gösterdiği dirençtir ve birimi m² K/W dir.
Isınım Sabiti:Bir yüzeyden yayılan ışınımın mutlak sıcaklığın 4. kuvvetine oranıdır.
-İ-
İzafi Difüzyon Direnci: p = S. µ.N ile verilir.
-K-
Karton (Kağıt) : Selülozun (kağıt hamuru) sıkıştırılması ile elde edilen bir çeşit kalın kağıt.
Kısmi Difüzyon Direnci:Malzeme kalınlığı S ile difüzyon direncinin, çarpımı olarak verilir. r = S.µ
-M-
Mineral kaplamalar (mineral surfacing): Gri tonlarında olan küçük yaprakcıklar şeklinde kırılabilen doğal arduaz taşı veya küçük yuvarlak parçacıklar şeklinde kırılan siyah renkli doğal bazalt taşı. Özel boyama yöntemleri ile istenilen renge boyanabilmektedirler. Su yalıtım örtüsünü güneşin zararlı ışınlarından korumak ve dekoratif amaçlar için su yalıtım örtüsünün üzerine lamine edilir.
Modifiye bitüm (modified bitumen): Plastomerik veya elastomerik polimerler ilave edilerek özellikleri değiştirilen bitüm.
-N-
Noktasal yapıştırma : Su yalıtım örtüsünün serbest serilmiş perforeli cam tülü örtü üzerine yapıştırılması.
-O-
Okside bitüm (oxidized bitumen): Bitümün özel kulelerde ısıtılarak ve içinden hava geçirilerek özelliklerinin değiştirilmesi sonucu elde edilen bitüm.
-P-
Pah : Eğri olarak kesilmiş kenar. Keskin bir şekilde birleşen düşey ve yatay yapı elemanları üzerine yapıştırılacak su yalıtım örtüsünün bükülmesinin yumuşak olmasını sağlamak için bu şekildeki birleşim yerlerine 8 cm x 8 cm genişliğinde ve 45 °C eğimli pah yapılmalıdır. (örneğin çatı zemini ile parapet birleşim yerleri)
Plastomerik bitüm : Poliolefin bileşikleri ile modifiye edilen bitüm.
Poliester keçe (polyester felt): Sonsuz poliester ipliklerinin iğneleme ve kimyasal bağlayıcılarla birleştirilmesinden oluşan dokusuz düz örtü.
Polipropilen kumaş (jüt) : Polipropilen şeritlerin enine ve boyuna dokunmasıyla elde edilen kumaş.
-S-
Su yalıtımı (waterproofing): Yapıların, her yönden gelebilecek suya veya neme karşı korunmaları için, yapı kabuğunun yüzeyinde yapılan işlemler.
Su yalıtım örtüsü (membran) (waterproofing sheet): Su yalıtımını gerçekleştirmek için kullanılan genelde rulo şeklinde olan esnek malzeme.
Soğukta bükülme değeri (cold flexibility) : Özel deney şartları altında su yalıtım örtüsünün esnekliğini gösterir. (Gerçek uygulama şartları altında ürün performansını belirlemek için kullanılmaz. Benzer özellikteki ve kalınlıktaki ürünlerin karşılaştırılması için kullanılır.)
Süzme katmanı : Katmanlar arası toz geçişini engelleyen tabaka.
SBS : Açılımı Stiren Butadien Stiren olan kauçuk özellikli bir çeşit polimer. Elastomerik bitüm üretiminde hammadde olarak kullanılır.
-Ş-
Şerit halinde yapıştırma : Su yalıtım örtüsünün örtü eni boyunca 5 – 10 cm'lik bir yapıştırılmış bir yapıştırılmamış şeritler halinde alttaki tabakaya yapıştırılması.
-T-
Taşıyıcı (carrier, reinforcement): Mekanik dayanım sağlamak için su yalıtım örtülerinin içine veya üzerine konulan örtü.
Teras çatı : Eğimi %5 veya daha düşük olan çatı. Düzgün su drenajı sağlayabilmek için %2'den düşük eğim tavsiye edilmez.
Tam yapıştırma : Su yalıtım örtüsünün tüm yüzeyinin arada yapışmamış kısım bırakılmadan bir alttaki tabakaya yapıştırılması
Terleme:Terleme çiğ noktası sıcaklığı ile ilgili olup, yapı elemanlarının yüzünde su buharının yoğuşması sonucu su haline dönüşmesidir.
Toplam Isı Transfer Katsayısı:Hem taşınım hem de iletim dirençleri dikkate alınarak birim yüzeyden sıcaklık artışına gelen ısı miktarı olarak ifade edilir. Göz önüne alınan konstrüksiyonun toplam kalınlığı arasındaki ısı geçirgenliği bir ölçümüdür. Birimi W/m² K dir.
-Y-
Yoğuşma:Yapı elemanlarının iç tarafında meydana gelen ilk oluşumda göz ile fark edilmeyen su birikimidir. Bu su birikimi eğer zamanla kurumuyorsa dışarı atılması gerekir. Yapı elemanlarının korunması için yoğuşma belli bir sınırı geçmemelidir.